Εκατό Χρόνια

Η Μπολσεβίκικη Επανάσταση και η Απελευθέρωση των Γυναικών

Στη Διεθνή Ημέρα των Γυναικών στην Πετρούπολη τον Μάρτιο του 1917, ένα μαζικό ξεχείλισμα εργαζόμενων γυναικών πυροδότησε τον επαναστατικό ξεσηκωμό που έφτασε στο αποκορύφωμα με την Ρωσική Οκτωβριανή Επανάσταση. Το τσάκισμα της καπιταλιστικής εξουσίας έφερε ανήκουστα κέρδη για τις γυναίκες σε όλους τους τομείς της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Παρά την οικονομική καθυστέρηση και τη φτώχεια, η νέα σοβιετική εργατική κυβέρνηση επιχείρησε να υπονομεύσει τα υλικά θεμέλια της γυναικείας καταπίεσης, η οποία είναι ριζωμένη στον θεσμό της οικογένειας. Οι Μπολσεβίκοι αντελήφθησαν ότι η πλήρης κοινωνική ισότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την κατάργηση των τάξεων σε μια παγκόσμια σοσιαλιστική κοινωνία. Σε μία τελετή στην μνήμη της Παγκόσμιας Ημέρας Εργαζόμενων Γυναικών το 1920, ο Μπολσεβίκος ηγέτης Β. Ι. Λένιν τόνισε το γεγονός ότι η πάλη για τη γυναικεία απελευθέρωση είναι αδιαχώριστη από την πάλη για διεθνή σοσιαλιστική επανάσταση.

Ο καπιταλισμός συνδυάζει την τυπική ισότητα με την οικονομική και, συνεπώς, με την κοινωνική ανισότητα. Σ’ αυτό βρίσκεται μία από τις βασικές ιδιομορφίες του καπιταλισμού, που τη συγκαλύπτουν απατηλά οι οπαδοί της αστικής τάξης, οι φιλελεύθεροι, ιδιομορφία που δεν την κατάλαβαν οι μικροαστοί δημοκράτες. Από την ιδιομορφία αυτή του καπιταλισμού απορέει, ανάμεσα στα άλλα, η ανάγκη – παλεύοντας αποφασιστικά για την οικονομική ισότητα – να αναγνωρίσουμε ανοιχτά την καπιταλιστική ανισότητα και μάλιστα, κάτω από ορισμένους όρους, να βάλουμε αυτή την ανοιχτή αναγνώριση της ανισότητας στη βάση της προλεταριακής κρατικής οργάνωσης (Σοβιετικό Σύνταγμα).

Αλλά ακόμη και με την τυπική ισότητα (την ισότητα σύμφωνα με το νόμο, την «ισότητα» του χορτάτου με τον πεινασμένο, του ιδιοκτήτη με τον άπορο) ο καπιταλισμός δεν μπορεί να είναι συνεπής. Και μια από τις χτυπητές εκδηλώσεις αυτής της ασυνέπειας είναι η ανισοτιμία της γυναίκας απέναντι στον άντρα. Πλήρη ισοτιμία δεν έχει δόσει κανένα αστικό κράτος, ακόμη και με το πιο προοδευτικό δημοκρατικό πολίτευμα.

Ενώ η Σοβιετική Δημοκρατία της Ρωσίας σάρωσε με μιας όλα χωρίς εξαίρεση τα νομοθετικά ίχνη της ανισοτιμίας της γυναίκας, της εξασφάλισε με μιας πλήρη νομική ισότητα.

Λένε ότι το επίπεδο του πολιτισμού χαρακτηρίζεται πρώτα απόλα από τη νομική θέση της γυναίκας. Στο απόφθεγμα αυτό υπάρχει κόκκος μεγάλης αλήθειας. Και από την άποψη αυτή μόνο η δικτατορία του προλεταριάτου, μόνο το σοσιαλιστικό κράτος μπορούσε να πραγματοποιήσει και πραγματοποίησε ένα ανώτερο πολιτιστικό επίπεδο.

Γι’ αυτό η νέα, πρωτόφαντα ισχυρή ώθηση του γυναικείου εργατικού κινήματος συνδέεται αναπόφευκτα με την ίδρυση (και εδραίωση) της πρώτης Σοβιετικής Δημοκρατίας – και πλάι μ’ αυτό και σε σύνδεση μ’ αυτό με την Κομμουνιστική Διεθνή.

Μια και γίνεται λόγος για εκείνους που ο καπιταλισμός καταπίεζε άμεσα ή έμμεσα, ολοκληρωτικά ή μερικά, το σοβιετικό καθεστώς και μόνο το σοβιετικό καθεστώς είναι ακριβώς εκείνο που εξασφαλίζει σ’ αυτούς τη δημοκρατία. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από τη θέση της εργατικής τάξης και των φτωχών αγροτών. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από τη θέση της γυναίκας.

Το σοβιετικό καθεστώς όμως είναι η τελευταία αποφασιστική μάχη για την εξάλειψη των τάξεων, για την οικονομική και κοινωνική ισότητα. Η δημοκρατία, ακόμη και η δημοκρατία για τους καταπιεζόμενους απ’ τον καπιταλισμό, περιλαβαίνοντας σ’ αυτούς και το καταπιεζόμενο φύλο – δεν είναι αρκετή για μας.

Το γυναικείο εργατικό κίνημα βάζει σαν κύριο καθήκον του την πάλη για την οικονομική και κοινωνική ισοτιμία της γυναίκας, και όχι μόνο την τυπική ισοτιμία. Να τραβήξουμε τη γυναίκα στην κοινωνική-παραγωγική εργασία, να την αποσπάσουμε από τη «σκλαβιά του σπιτιού», να τη λευτερώσουμε από την υποταγή – που την αποβλακώνει και την ταπεινώνει – στο αιώνιο και αποκλειστικό περιβάλλον της κουζίνας, των παιδιών, αυτό είναι το κύριο καθήκον.

Αυτό θα είναι μια πάλη μακρόχρονη, που απαιτεί να γίνουν ριζικές αλλαγές και στην κοινωνική τεχνική και στα ήθη. Η πάλη όμως αυτή θα τελειώσει με την πλήρη νίκη του κομμουνισμού.

– Β. Ι. Λένιν, «Η Διεθνής Ημέρα των Εργατριών» (4 Μαρτίου 1920)